اگر در حوزه ی تجربه ی کاربر یا به اختصار UX تازه کار هستید و یا اگر تجربیاتی دارید و مایل به دریافت اطلاعات جدید هستید این مطلب می تواند برای شما مفید باشد. بهتر است این مطلب را با یک سوال مهم شروع کنیم، پرسونا چیست ؟ پرسونا یا شخصیت خریدار موضوعی است که در شکل گیری تجربه ی کاربر و نتایج آن اهمیت بسیاری دارد. بررسی پرسونا به شما کمک می کند که بتوانید شناخت واقعی تری از کاربر نهایی، مشتری یا بازار هدف داشته باشید و بر اساس آن برای جلب رضایت او، ایجاد ارتباط و سرویس دهی بهتر عمل کنید. با جمع آوری اطلاعات در مورد کاربران خود و تبدیل آنها به مجموعه ای از پروفایل های واقعی می توانید نیازها و اهداف واقعی کاربران را شناسایی و شخصی سازی کنید و کاربر خود را در قلب هر تصمیم و طراحی قرار دهید.  

پرسونا چیست و چرا اهمیت دارد؟

در پاسخ به سوال پرسونا چیست باید بگوییم پرسونا یک پروفایل و نمایه ی اولیه از شخصیت خریدار است. با بررسی پرسونا می توانید تخمینی از جامعه ی هدف و کاربران خود به دست آورید. پرسونا به شما یک نمونه ی اولیه از کاربرانی که می خواهید روی آنها تمرکز کنید ارائه می دهد و شما می توانید الگوهای قدیمی خود را بر این نمونه ی اولیه منطبق کنید و بر اساس آن الگوهای جدید رسم کنید. مهمترین کاربرد پرسونا در طراحی UX است زیرا به شما این امکان را می دهد که طراحی های خود را بر اساس شخصیت خریدار پیش ببرید. پرسونا یک همدلی بین شما و کاربر ایجاد می کند تا درک بهتری از خواسته ها و نیازهای او داشته باشید.

پرسونا چند نوع است؟

در ادامه ی پاسخ به سوال پرسونا چیست بهتر است برای بررسی دقیق تر، پرسونا را به چهار دسته ی اصلی تقسیم کنیم: پرسونای خریدار (با نام مستعار: پرسونای بازاریابی)، پرسونای کاربر (با نام مستعار: پرسونای طراحی)، پرسونای اولیه و پرسونای طراحی. بیایید با دو دسته که معمولا با هم اشتباه گرفته می شوند شروع کنیم:

پرسونای خریدار و پرسونای کاربر

پرسونای خریدار بر اساس تحقیقات میدانی و اطلاعات مربوط به مشتریان فعلی شما شکل می گیرد و بررسی آن با هدف بهبود روند بازاریابی انجام می شود. تحقیقات و تجزیه و تحلیل هایی که برای شکل گیری جزئیات پرسونای خریدار انجام می شود همگی در جهت درک نقش کالای شما در زندگی خریداران است، هدف این است که تلاش های خود را متمرکز کنید تا بتوانید محصول خود را به روشی دقیق و جذاب برای بازار هدف خود ارائه دهید. اگر با بررسی پرسونای خریدار بتوانید مشکلات خاصی را که محصول به طور بالقوه می تواند برای خریداران ایجاد کند از پیش کشف کنید، می توان گفت شما به هدف خود رسیدید. پرسونای کاربر بر اساس تجربه ی کاربر شکل می گیرد و هدف بررسی آن ایجاد همدلی با کاربر و تاثیرگذاری بر روند طراحی محصول است. تجزیه و تحلیل انجام شده در این موارد نیز مشابه آنچه در مورد خریداران انجام می شود است، بدین صورت که شما با بررسی تجربه کاربران واقعی یا بالقوه ی خود متوجه خواهید شد که مخاطبان شما چه کسانی هستند، محصول شما چه کاری برای آنها انجام می دهد و چگونه می توانید محصولات را به طور کلی بهبود ببخشید تا تجربه ی کاربر را تا حد ممکن راحت، کارآمد و لذت بخش کنید. در واقع پرسونای خریدار مبتنی بر افرادی است که محصول  شما را می خرند و بررسی آن به بهبود عملکر بازاریابی منجر می شود اما پرسونای کاربر مبتنی بر تجربه ی ناشی از استفاده از محصول شماست و بررسی آن جهت بهبود محصول و کارایی آن است.

پرسونای اولیه

پرسونای اولیه شخصیت های فرضی ای هستند که بر اساس حدس و گمان و یا تجربه و تعامل طولانی مدت با کاربر شکل می گیرند. مبنا قرار دادن پرسونای اولیه تنها زمانی موجه است که امکان دسترسی به کاربر واقعی را نداشته باشید و بهتر است اگر از تجربیات پرسونای اولیه در طراحی خود استفاده می کنید در اولین فرصت صحت اطلاعات خود را بررسی کنید.

پرسونای طراحی

بررسی پرسونای طراحی در صنعت طراحی مورد استفاده قرار می گیرد به این معنا که تجربیات یک کاربر معمولی را مبنا قرار داده و به رفتار و مشکلات او در استفاده از یک محصول توجه می کند. این بررسی بیشتر جنبه ی توصیفی دارد و به چرایی رفتار مخاطب می پردازد.  

پرسونا چه کاربردی دارد؟

مهمترین نکته در پاسخ دادن به سوال پرسونا چیست بررسی کاربرد آن است. چندان مهم نیست که در حال بررسی چه نوع پرسونایی هستید آنچه که اهمیت دارد این است که اطمینان حاصل کنید پرسونای مورد نظر شما دقیقاً نیازها و اهداف کاربران را بیان می کند، به ویژه در زمینه فروش یا طراحی یک محصول بهتر است کاربر را درک کنید و نیازهای او را مرکز اهداف بازاریابی و یا طراحی خود قرار دهید. در واقع کارکرد پرسونا در بازاریابی این است که با توجه به نیاز و سلیقه ی مشتری به او اطلاع رسانی کنید و محصولات را در اختیارش قرار دهید. کارکرد پرسونا در طراحی یک محصول این است که به شما کمک کند خود را جای کاربر فرض کنید تا بتوانید مشکلات احتمالی که کاربر حین استفاده از محصول شما دارد را درک و رفع کنید. بررسی پرسونای مخاطب در تمام این مراحل به شما بینش جدیدی برای فعالیت می دهد و درصد موفقت کسب و کار شما را بالا می برد.  

افزایش کارکرد پرسونا

بهتر است در بررسی پرسونا نظر افراد خارج از تیم طراحی را نیز بخواهید، بررسی دیدگاه های متنوع و مختلف کارکرد پرسونا را افزایش می دهند. از پرسونای خلق شده در مراحل مختلف استفاده کنید و سعی کنید زوایای بیشتری از پرسونای مورد نظر را درک کنید تا کارکرد آن در طراحی یا فروش بیشتر باشد. برای پروژه های مختلف پرسونای خود را خلق یا بازسازی کنید، استفاده از پرسونای تکراری مانع از خلاقیت و نوآوری می شود. دامنه ی پرسونای خود را گسترش دهید و در نظر داشته باشید هر کاربر شما می تواند یک پرسونای خاص و خارق العاده باشد.

چطور یک پرسونا تولید کنیم؟

برای اینکه دقیقا بدانید پرسونا چیست ، باید نحوه ی تولید آن را نیز بدانید. بررسی تجربه ی کاربری دریچه ی شما به دنیای افرادی است که از محصول شما استفاده می کنند. با بررسی تجربه ی کاربری شما یاد خواهید گرفت که مخاطب چه زمانی و چگونه با محصول شما ارتباط برقرار کرده است، چه تجربه ای داشته و چه عواملی را می توانید بهبود ببخشید که بر این تجربه تأثیر مثبت بگذارد. مشخص کردن گروهی از کاربران یا مشتریان و بررسی شخصیت، رفتار و تجربیات کاربری آنها به تولید یک پرسونای واقعی و کاربردی منجر خواهد شد.